Koud

Column

Op een mooie woensdagmiddag in het voorjaar bel ik aan, bij iemand die een lieve oma zal blijken te zijn. Als het gesprek begint zit ze naast haar dochter op de bank, terwijl kleindochter Faye van een jaar of vijf in de achtertuin speelt.

Oma is uitbehandeld, want zo luidt de mooie term voor het slechte nieuws. Maar oma houdt van haar kinderen en kleinkinderen, en dat was voor haar genoeg om haar over de drempel te helpen om goed na te denken over het naderende afscheid. Ze wil dat als het zover is, bekend is wat haar wensen zijn. Daarom wil ze ook samen met haar dochter een gesprek met mij, ter voorbereiding. Jammer genoeg kan niet iedereen zoiets opbrengen, en dat begrijp ik helemaal, maar deze oma kan het wel. En ik weet ook hoe belangrijk een goed afscheid is voor het rouwproces.

We spreken alles door wat oma bedacht heeft. En ook wat ik weet dat besproken moet worden, maar waar nog niet aan gedacht is. Dan merkt de dochter op, “weet je nog hoe ik schrok bij jouw moeder toen ik haar aanraakte? Toen was ik ook vijf, net als Faye nu…” Ik kijk haar vragend aan, en ze legt uit dat ze schrok toen ze haar oma aanraakte, omdat die zo ontzettend koud was door de koeling. “Maar ja” zegt ze, “het is nu eenmaal niet anders. Ik zal Faye gewoon goed moeten voorbereiden”.

Mijn opmerking dat koelen niet per se hoeft roept grote verbazing op. Belangstellend luisteren ze als ik vertel dat koelen iets is dat vooral in Nederland veel gedaan wordt. In andere landen wordt er minder of helemaal niet gekoeld. In plaats daarvan wordt er een lichte balseming toegepast. Nee, niet zoals bij de Egyptenaren. Het lijkt meer op een nierdialyse, alleen wordt er nu een balsemvloeistof gebruikt. Dat geeft ons een dag of tien de tijd, langer werkt het niet maar het is voldoende voor de uitvaart. De ingreep is zo klein, dat die gewoon thuis gedaan kan worden, zonder toestanden. En de voordelen zijn dat iemand natuurlijk wel afkoelt, maar nu tot kamertemperatuur. Dat is lang niet zo koud als met een koeling. Bovendien ziet zo iemand er veel natuurlijker uit, en kan warm weer ons ook geen parten meer spelen.

Dat leidt meteen tot de vraag of het wel betaalbaar is. Dat is het zeker, koelen is meestal duurder dan thanatopraxie, zoals de lichte balseming officieel heet.

In een zomers hete week komt het telefoontje dat oma overleden is. Een paar uur later wordt oma gebalsemd. En nog een paar uur later komen de kinderen en verschillende kleinkinderen bij oma, ook Faye is erbij. En oma, die kun je nog strelen, je kunt nog een keer met je handen door haar haar, en ze is niet meer zo warm maar je schrikt er niet van.

Acht dagen later leggen we oma samen in de kist. Al die tijd is ze op bed opgebaard geweest, in haar zomers warme slaapkamer. En al die tijd heeft iedereen die dat wilde, afscheid van haar kunnen nemen.

Dirk Timmer
Via Humana Uitvaartverzorging
www.viahumana.nl